Polskie Stowarzyszenie Jazzowe

PSJ – Polskie Stowarzyszenie Jazzowe – organizacja zrzeszająca muzyków, krytyków i promotorów jazzowych, która w tym czasie była ewenementem na skalę europejską, a może i światową, a jej działalność miała ogromny wpływ na kształtowanie polskiej sceny muzycznej. Ów fenomen wynikał z faktu, że powstała ona w kraju, w którym każda dziedzina życia, w tym gospodarka, podporządkowane były polityce i centralnemu zarządzaniu, a jazz przez władze postrzegany był jako twórczość podejrzana ideologicznie. Mimo to, do czasu transformacji gospodarczo-politycznej, PSJ był prężną i w miarę niezależną agencją organizującą liczące się w Europie festiwale (m.in. Jazz Jamboree i Old Jazz Meeting), tysiące koncertów zarówno jazzowych, jak i rockowych; wydawniczą (Jazz Forum) i fonograficzną (Poljazz), a także agendą prowadzącą zakrojoną na szeroką skalę działalność dydaktyczną. Do jej zasług dopisać należy także niezwykłą kreatywność, dzięki którym powstały „patenty” umożliwiające obchodzenie nieżyciowych przepisów regulujących funkcjonowanie estrady w Polsce, dzięki którym mogła się ona rozwijać zgodnie z duchem czasu.

Stowarzyszenie powstało w 1957 roku, w Warszawie, jako Federacja Polskich Klubów Jazzowych, która w siedem lat później przekształcona została w Polską Federację Jazzową, a następnie w Polskie Stowarzyszenie Jazzowe (1969). Ogromny wkład w jego powstanie miał, współtwórca pierwszych dwóch festiwali jazzowych w Sopocie i miesięcznika Jazz, Józef Balcerak (1915-1991), który po przenosinach do stolicy stracił jednak dotychczasowe wpływy. W 1965 roku dyrektorem Biura Koncertowego PFJ (później Agencji Koncertowej PSJ) został, twórca El-klubu Jazzu Tradycyjnego w Elblągu, Stanisław Cejrowski (1969-2009), który doprowadził do czasowego przejęcia sopockiego Non-Stopu (1967) i festiwalu Jazz Jantar (1973-83). Nieco później powstały, niezależne od centrali i prężnie działające, Oddziały PSJ (m.in. Kraków, Wrocław, Łódź). W 1973 roku z inicjatywy inż. Romana Roguszczaka, w Bydgoszczy powstał pomorska filia PSJ, a w rok później Oddział Północny PSJ, którego prezesem został Ryszard Jasiński (1943-2009). W dwa lata później powstało, funkcjonujące do 1992 roku, terenowe Biuro PSJ w Gdańsku (ul. Jana z Kolna 19), a następnie w Sopocie (ul. Ceynowy 5 (SKT) i później ul. Majkowskiego 11). Pierwszym szefem gdańskiego biura był Ryszard Rotter (zawodowy iluzjonista), po którym nastali: Lech Wieleba (nie wyklucza tego faktu, ale też go nie pamieta), Urszula Delbowska (1982), Waldemar Rudziecki (1982-85), Hanna Witucka (1985-90). W trójmiejskim Biurze pracowali m.in.: Waldemar Banasik (Przegląd Piosenki Prawdziwej), Agata Gierjatowicz, Anna Olechnowicz, Jerzy Piskorzyński, Iza Rytwińska, Ryszard Wasyluk i Makary Woliński.

Do najważniejszych ich dokonań, poza realizacją ponadregionalnych cyklów imprez o charakterze festiwalowym (Jazz Jantar, Pomorska Jesień Jazzowa) i setek koncertów (nie tylko jazzowych), należało powołanie do życia: Małej Akademii Jazzu (Zdzisław Dencikowski), Archiwum Standardów Jazzowych – Jazz Box (Urszula Delbowska) i fanzinu „Giełda Jazzu” (Andrzej Morawski, Andrzej Tersa Janusz Zagórski). Trójmiejskie Biuro PSJ zostało zlikwidowane w 1992 roku, a dokumentację i jego zbiory przekazano do Archiwum Polskiego Jazzu (Muzeum Łodzi) oraz centrali PSJ w Warszawie. Od tego czasu jedynym widomym związkiem trójmiejskiego środowiska jazzowego z Polskim Stowarzyszeniem Jazzowym było wybranie na stanowisko vice-prezesa Marcina Jacobsona, z który jednak po pół roku zrezygnował z tej funkcji. Natomiast w 2019 roku prezesem PSJ został pochodzący z Trójmiasta kontrabasista, Mariusz Bogdanowicz, a w 2024 roku, dziennikarz radiowy, Piotr Majewski.