JAZZ CLUBY WYBRZEŻA
JAZZ CLUBY WYBRZEŻA – termin jazz-club w historii trójmiejskiego jazzu pojawia się niemal od pierwszych dni pojawienia się tej muzyki na Wybrzeżu, ale w praktyce, do tej chwili, nie działa tu żaden obiekt w klasycznym rozumieniu tego słowa.
Paradoks polega na w tym, że klasyczny jazz-club jest rodzajem baru lub klubu nocnego, w którym regularnie grywany jest jazz na żywo – koncerty lub/i jam-sessions. Natomiast jazz-cluby, jakie w drugiej połowie lat 50. powstawały w Polsce, jak grzyby po deszczu, przypominały raczej kółka różańcowe, które skupiały wokół siebie jazz-fanów i muzyków flirtujących z tą muzyką. Były to nieformalne stowarzyszenia tworzone spontanicznie przez ich członków. To oni przygotowywali status i regulaminy, a potem „podpinali się” do któryś z akceptowanych przez władzę organizacji społeczno-kulturalnych. Te swingujące kółka wspólnych zainteresowań organizowały, w lokalach udostępnianych im przez patronów, cykliczne spotkania połączone z prelekcjami, prezentacjami amerykańskiej muzyki z płyt, które w tamtym czasie były w Polsce prawie niedostępne. Co jakiś czas organizowano również koncerty lokalnych i przyjezdnych formacji swingowych, a później i jazzowych. Ta popularna pod koniec lat 50. forma klubowych spotkań, na których bywało dobrze ponad 100 osób, przetrwała niemal dekadę, ale z czasem jazz-cluby traciły popularność i niektóre przekształcone były w big-beatowe fan-cluby. Najbardziej znanym na Wybrzeżu był gdyński Fan-Club Niebiesko-Czarnych „Pops” prowadzony przez Aleksandra Szostaka.
Pierwszym takim swingującym stowarzyszeniem był Gdański Jazz Club (GJC), który powstał formalnie 13 listopada 1956 roku przy Klubie Pracowników Kultury, p. Rudy Kot (ul. Garncarka 18/20), ale pierwszą publiczną prelekcją poświęconą muzyce jazzowej zorganizowano tam, ponad półtora raku wcześniej (23.03.1955). Inicjatorem był Józef Balcerak, późniejszy redaktor naczelny miesięcznika „Jazz”.
GJC organizował w Rudym Kocie, a później w Żaku, sporą ilość koncertów jazzowych, ale też firmował formację Rhythm and Blues, uznawaną za pierwszy zespół rock’n’rollowy w Polsce. Działacze GJC współuczestniczyli w organizacji I i II Ogólnopolskiego Festiwalu Muzyki Jazzowej w Sopocie (1956-57) oraz zainicjowali powstanie Komisji Przygotowawczej Ogólnopolskiej Federacji Jazzowej, którą zarejestrowano w 1958 roku (PFJ), a następnie w 1969 roku przekształcono w Polskie Stowarzyszenie Jazzowe (PSJ).
Ubocznym skutkiem tej ich aktywności było powstanie na Wybrzeżu kolejnych jazz-clubów – m.in. Alikwoty, Święci ‘57 (p. Jazz Club Studencki), Medycy, Hot 59, El-Klub Jazzu Tradycyjnego). W połowie lat 60. aktywność tych organizacji zaczęła słabnąć, prelekcje stopniowo wyparł „żywy jazz”, który stał się istotnym punktem programu klubów studenckich – Żak, Kwadratowa, Artema, Medyk, Wysepka, Bukszpryt). W latach 70. próbowano reaktywować tę pierwotną formułę spotkań edukacyjno-jazzowych, ale były to inicjatywy krótkodystansowe – w Żaku postały m.in.: Jazz Club im. Krzysztofa Komedy (1969) i Jazz Club im. Mieczysława Kosza (1983).
W międzyczasie w Trójmieście uruchomiono dwa „klasyczne” jazz-cluby – w Żaku powstała „Piwnica u Kuzynów” (1965), a w pięć lat później „Cassino Jazz at Night” w sopockiej kawiarni. „Pawilon”. Niestety ten pierwszy spłonął w dwa lata po powstaniu, a ten drugi nie przyniósł spodziewanych zysków i przetrwał tylko jedno lato.
Osobnym rozdziałem w tej historii jest „Mała Akademia Jazzu” czyli nowatorskie jazzowe przedsięwzięcie edukacyjne, którego pomysłodawcą był Zdzisław Dencikowski, a realizatorem „sopockie” Biuro PSJ. Akademia ruszyła w 1985 roku i przez pierwsze lata była imponującym przedsięwzięciem (ponad 480 wykładów i kilkadziesiąt tysięcy słuchaczy), ale nie przetrwała ówczesnej transformacji gospodarczo-ustrojowej i w efekcie, do dzisiaj funkcjonuje jedynie w Gorzowem Wielkopolskim,
Po transformacji, w różnych miejscach Trójmiasta, wielokrotnie podejmowano próby uruchomienia lokali nawiązujących do formuły klasycznego jazz-clubu, ale i one nie przetrwały próby czasu. Najbardziej znanymi, w tym pierwszym okresie, były: Sax Club i Bohema w Gdyni oraz Cotton Club w Gdańsku. Później sporo koncertów jazzowych, w podobnych klimatach, organizowano w kawiarniach: Cyganeria (Gdynia), Jazz Club, Blue Time, Miasto Aniołów (Gdańsku), Kawiaret, Kawiareton, Stary Rower i Versalka (Sopot) oraz Ogródek (Starogard Gdański). Ważnymi dla jazzu były kluby muzyczne: Pokład (JaZzGdyni) i Ucho (Ogólnopolski Przegląd Młodych Zespołów Jazzowych i bluesowych) w Gdyni oraz kulturalne: Winda (Gdańskie Noce Jazsowe), Plama (Wieczory Muzyki Improwizowanej) i Żak (Jazz Jantar) w Gdańsku.
Dzisiaj w Trójmieście, na kameralne koncerty jazzowe, w zasadzie można natknąć się tylko w sopockim „Teatr BoTo”, gdyńskim „Blues Clubie”, gdańskim „Absinthe” i elbląskim klubie „Mjazzga”.
