GRAND HOTEL – Sopot
GRAND HOTEL – KASINO-HOTEL (Sopot, ul. Powstańców Warszawy 12-14 – Zoppot, Nordstrasse) – najbardziej luksusowych hotel na Wybrzeżu, który liczy 6 pięter i blisko 130 pokoi.
Przed wojną plenerowym łącznikiem między nim, a plażą był krąg nazywany Tańczącym Parkietem (Freiluft-Tanzdiele). Wokół którego stały stoliki dla 1000 osób oraz kameralny pawilon na rolkach (zadaszona scena), który codziennie ustawiano w zależności od kierunku wiejącego wiatru. Krąg ów funkcjonował w latach 1927-44 – dzisiaj w tym miejscu znajduje się fontanna.
Zarówno na tym kręgu, jak i w kilku innych hotelowych pomieszczeniach (m.in. Sala Błękitna i Czerwona) regularnie grały renomowane, niekoniecznie jazzujące, zespoły taneczne – m.in. Kapelle Tschertok, orkiestry Arnolda Hildena, Ericha Bördela oraz amerykańskiego klarnecisty Erica Borcharda, który w tym hotelu popełnił samobójstwo (1934). W latach 30. ubiegłego wieku grywały tam również polskie zespoły: m.in. krakowska orkiestra „Szał” (Raserei) braci Zygmunta i Leopolda Haar’ów z wokalistą Stefanem Boberem (Bobber) oraz formacja Jerzego Gerta. Po wojnie, przez kilka lat rezydentem hotelu była orkiestra Willy’ego Kressa (Will All Kres). Grywały tam również zespoły: Sławka Czyńskiego, Jerzego Hermana (Leopolda?), Bogusława Klimczuka, Kazimierza Obrębskiego, a pod koniec lat 60. M.in. Rama 111. Niezależnie od tego wszystkiego odbyło się tam (2.03.1958) całonocne „Jazz Session” zorganizowane z okazji drugiej rocznicy wydania miesięcznika „Jazz”. W 1986 roku odbył się tam koncert z okazji 30-lecia Ogólnopolskiego Festiwalu Muzyki Jazzowej (8.08.1986), w którym wystąpiła cała plejada gwiazd polskiego jazzu w tego okresu, m.in.: Carmen Moreno, Przemysław Gwoździowski, Jerzy Matuszkiewicz, Janusz Muniak, Włodzimierz Nahorny, Tomasz Szukalski, Jan Walasek, Ewa Wanat (NOVI Singers),
Niezależnie od tego, w 1956 roku w przyziemiu północnego skrzydła hotelu uruchomiono młodzieżowy klub taneczny „Żegnaj Smutku”, który przetrwał nieledwie kilka miesięcy – grywał tam m.in.: Modern Jazz Sextet, Norberta Bojanowskiego oraz Melody Makers, Sławka Czyńskiego. W latach 1965-66 organizowano w tych pomieszczeniach tzw. Zimowy Non-Stop, gdzie oficjalnie debiutowały Czerwone Gitary (19.01.1965), a w 1970 roku uruchomiono tam pierwszą w Polsce, profesjonalną dyskotekę – Musicorama (18.07.1970).
Poza tym od roku 1961 odbywały się tam imprezy pt. „Podwieczorek na fali 230” transmitowane na żywo przez Radio Gdańsk, a od roku ’65 Grand Hotel był noclegową bazą Międzynarodowego Festiwalu Piosenki w Sopocie. Odbyła się tam również XVI Konferencja Pagwash – Konferencja Pugwash w Sprawie Nauki i Problemów Światowych (11-16.09.1966), a w 1989 roku uruchomiono tam, po wielu, wielu latach, trzecie w Polsce kasyno gry.
Kasino-Hotel wybudowano w latach 1924-27 – otwarcie miało miejsce 30 czerwca 1927 roku, ale prace wykończeniowe trwały znacznie dłużej. Pomysł na budowę tego imponującego obiektu był pono reakcją na finansowy sukces, funkcjonującego nieopodal, kasyna (Spielklub Zoppot) o czym świadczy fakt, że uruchomiono w nim niezwykle eleganckie kasyno o nazwie „International Sporting-Club” (1931).
Tuż przed wojną obok hotelu wybudowano dwa schrony przeciwlotnicze, a tuż po jej wybuchu zasiedlił się w nim sztab generalny IV Armii Północ (Wermacht), który dwukrotnie wizytował Adolf Hitler oraz cała armijna wierchuszka. Na przełomie lat 1944-45 uruchomiono tam niemiecki Wojskowy Szpital Ewakuacyjny, a zaraz po wyzwoleniu, Sztab Generalny II Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej. W 1946 roku budynek przekazany został władzom cywilnym, po czym uruchomiono tam Grand Hotel (30.07.1946) – pierwszym jego dyrektorem był m.in. Wojciech Napierała, który wedle legendy skrzyknął w Gdańsku pierwszy polski zespół jazzowy grywający w restauracji Ermitage. Początkowo zarządzały nim dwie firmy okrętowe: Gdynia-Ameryka Linie Żeglugowe – GAL (1946-51) i PLO (1951-54), a później: Orbis (1954-2000) oraz Sofitel.
W tym imponującym, neobarokowym budynku gościło wiele znamienitych ludzi sztuki (m.in. Josephine Baker, Marlena Dietrich, Jan Kiepura, Annie Lennox, Czesław Miłosz, Sławomir Mrożek, Leni Riefenstahl, Demis Roussos, Shakira, Omar Sharif), jak i znanych polityków (m.in. król Hiszpanii Alfons XIII, Fidel Castro, Charles de Gaulle, Henry Kissinger, Ignacy Mościcki, Raza Pahlavi, Władimir Putin), ale też setki ludzi znanych z pierwszych stron gazet. W latach 40. rezydowały tam m.in. konsulat Holandii i Szwajcarii. Poza tym był on miejscem, w którym realizowano popularne filmy i seriale telewizyjne – m.in.: 07 zgłoś się; Ile waży koń trojański Konsul; Podróż za jeden uśmiech; Reich; Stawka większa niż życie; Sztos; Wniebowzięci. Niezależnie od tego przed i po wojnie Grand Hotel inwigilowany był skutecznie przez różne służby – 13 grudnia 1981 roku (Stan Wojenny) aresztowano tam od 32 do 57 działaczy Solidarności.