SFINKS – Sopot
SFINKS – S.F.I.N.K.S. 700 – KUNSTHALLE (Sopot, ul. Mamuszki 1 – Zoppot, Nord Park) – onegdaj salon sztuki, a po II Wojnie pracownia sztuk plastycznych, a później mekka sztuk wszelakich i kultowy klub techno.
SFINKS mieści się w neobarokowym obiekcie, zaprojektowanym przez Paula Puchmüllera, architekta miejskiego, który był m.in. twórcą: Zakładu Balneologicznego, Gimnazjum Realnego (obecnie Uniwersytet Gdański) oraz współtwórcą trzeciego, sopockiego Kurhausu. Pierwotnie nosił on nazwę Kunsthalle, gdzie odbywały się sezonowe, ale nie tylko, wystawy plastyczne oraz spotkania z ludźmi sztuki. W czasie wojny pełnił on funkcję nieformalnego kasyna NSDAP, a jesienią 1945 roku stał się obiektem Państwowej Szkoły Sztuk Plastycznych. Pierwotnie funkcjonowały tam pracownie malarstwa pod nadzorem Artura Nacht-Samborskiego, Juliusza Studnickiego i Jacka Żuławskiego, a później rzeźby (Stanisław Horno-Popławski i Adam Smolana). Gdy pracownie plastyczne PSSP zostały przeniesione do Gdańska jego administratorami budynku był: Fundusz Wczasów Pracowniczych FWP (Kawiarnia Literacka), a od 1985 roku Socjalistyczny Związek Młodzieży Polskich (Młodzieżowe Centrum Kultury).
W sześć lat później (1991) miasto przekazało obiekt fundacji Sopockie Forum Nauki, Kultury i Sztuki – Sfinks, którą stworzyli: Henryk Cześnik, Józef Czerniawski, Robert Florczak, Alicja Gruca, Marek Grzybiak, Janusz Hajdun i Jerzy Limon. To z ich inicjatywy odbyła się tam pierwsza, jedna z bardzo wielu późniejszych, impreza pt. „Bal na gruzach” składający się z improwizowanych koncertów oraz pokazu „Idole Perwersji” Teatru Ekspresji (28.09.1991). W kilka dni później otwarto tam również pierwszą z licznych wystawę plastyczną – prace Alicji Grucy, Roberta Florczaka i Rafała Roskowińskiego, a pierwsza impreza techno, nosząca nazwę „Pleasure Dome” odbyła się 8 sierpnia 1993 roku.
Od tej chwili Sfinks stał się jednym z najbardziej ekscentrycznych ośrodków artystycznych i to nie tylko Wybrzeżą. Organizowano tam niezliczoną ilość wernisaży i wystaw plastycznych (m.in. Anna Królikiewicz, Jacek Jacx Staniszewski), spektakli teatralnych („Teatr Ekspresji” Wojciecha Misiury, „Patrz mi na usta” Krzysztofa Leona Dziemaszkiewicza), imprez tanecznych („Bal Kobiet”, „Polisz MTV”) i okolicznościowych („Damski Śledzik”), a także happeningów – „Wielki Show Podziemia Teoretycznego” (1992), „Powrót Świętej Inkwizycji” (1993), „Pasja” (1999). Organizowano tam również koncerty jazzowe, rockowe, alternatywne i wręcz awangardowe, a także bardzo popularne imprezy stricte taneczne („Acid Party”, „Bułka Paryss’ka”). Od 2007 roku, przez 5 kolejnych lat, organizowano tam też zróżnicowane stylistycznie z cyklu „Metropolia jest OK”, a 11 sierpnia 2008 roku odbył się pierwszy z „Koncertów Ogrodowych”, które organizowano przez kolejne 2 lata.
W latach 2010-13 pieczę nad klubem przejął Leszek Możdżer i Daniel Farzelayew (wcześniej Stary Rower), którzy ów obiekt częściowo wyremontowali, zmieniając przy tym nazwę (S.F.I.N.K.S 700). Zmienili też w pewnym stopniu profil programowy – mniej odlotów, więcej różnej stylistycznie muzyki (od jazzu i rocka alternatywnego po reggae, muzykę world i ethno). Poza tym planowano tam organizacją cyklicznych warsztatów tematycznych powiązanych z muzyką, teatrem i innymi dyscyplinami sztuki. Ów dobrze zapowiadający się projekt przepadł w wyniku błędów proceduralnych jego inicjatorów oraz frakcyjnej nagonki samorządowców. Skutek był takie, że obiekt, w 2014 roku, przeszedł w ręce Artura Sieradzkiego i Łukasza Zielińskiego (Vacos), właścicieli znanego klubu Papryka, stając się mekką muzyki techno. 28 maja 2023 roku S.F.I.N.K.S. 700 został zamknięty i w niedalekiej przyszłości ma zostać gruntownie wyremontowany – nie znane są jego dalsze losy.
Wśród bardzo wielu wykonawców z kręgu muzyki tanecznej oraz formacji rockowych i alternatywnych, występowali często artyści z kręgu jazzu, m.in.: Adam Bałdych, Dominik Bukowski, Przemek Dyakowski, Rafał Gorzycki, Sławek Jaskułke, Jerzy Małek, Marcin Masecki, Wojciech Mazolewski, Mazzol, Leszek Możdżer, Zbigniew Namysłowski, Andrzej Przybielski, Maria Sadowska, Krystyna Stańko, Wojciech Staroniewicz, Mikołaj Trzaska, Tymon Tymański, Michał Urbaniak (Urbanator 2), Olo Walicki, Marcin Wądołowski, Irek Wojtczak, Janusz Zdunek oraz A’freak-an Project, Bassisters Orchestra, Sławek Jaskułke 3yo, Klemensiewicz/Kisiel, Kury, Miłość, Pink Freud, Tomek Sowiński & Time Collective.
