EUROPA 67/21

Europa 67/21 – Jeden z najbardziej intrygujących, polskich projektów jazzowych ostatnich lat. Jego pomysłodawcą była pani dyrektor Programu 2 Polskiego Radia, Małgorzata Małaszko-Stasiewicz, a twórcą Sławek Jaskułke. Pretekstem dla jego powstania była 90. rocznica urodzin Krzysztofa Komedy (1931-1969), a punktem wyjścia jego kompozycja „Meine Süße Europäische Heimat” (Mój słodki europejski dom), która okazała się ostatnim dziełem jakie stworzył przed wyjazdem do Hollywood (1967).

Publiczna prapremiera projektu odbyła się 26 kwietnia 2021 roku w Studio Koncertowym Polskiego Radia w Warszawie. We wrześniu tego samego roku, w warunkach studyjnych ów materiał został zarejestrowany w nieco zmienionej kształcie, a w trzy miesiące później opublikowany w internecie (29.11), a następnie na płycie kompaktowej (16.12) i winylowej (26.04.2022). Utwory zostały wykonane przez zespół w składzie: Sławek Jaskułke (p), Emil Miszk (tp), Piotr Chęcki (ts), Adam Żuchowski (db), Sławek Koryzno (dr) oraz smyczkowy Neo Quartet (Karolina Piątkowska Nowicka, Paweł Kapica, Michał Markiewicz, Krzysztof Pawłowski). Wiersze recytował Tomasz Borkowski.

Cały materiał jest autorskim dziełem Sławka Jaskułke, dla którego projekt Komedy było punktem wyjście. Podczas publicznej prapremiery w jego kompozycjach znalazły się komedowskie cytaty, które m.in. ze względów prawnych, na płytę już się nie trafiły. Tak jak w przypadku pierwowzoru, integralną częścią tego „kontrolowanego eksperymentu jazzowego” były wiersze czołowych polskich poetów: Zbigniewa Herberta, Czesława Miłosza, Kazimierza Przerwy-Tetmajera, Tadeusza Różewicza i  Wisławy Szymborskiej.

Sławek Jaskułke stworzył bardzo złożoną kompozycję, będącą połączeniem jazzu, swobodnej improwizacji, muzyki polifonicznej i poezji, o której powiedział: – „Udało mi się stworzyć formę muzyczną przepełnioną subtelnymi pięknymi melodiami, z jednej strony, oraz muzyką abstrakcyjną i poezją, z drugiej. Do projektu zaprosiłem wybitnych polskich artystów, którzy swą wrażliwością i otwartością nadali całości piękny, muzyczny obraz. Starałem się stworzyć współczesny, muzyczny świat Europy, widzianej z polskiej perspektywy. Nie odnosiłem się w sposób dosłowny do projektu Komedy z ‘67 roku, ponieważ było by to zbyt jednoznaczne. Skomponowałem zatem zupełnie nową, autorską muzykę, dla której punktem wyjścia była polska poezja (…)”

Nagrane w Niemczech Zachodnich, w 1967 roku, dzieło Krzysztofa Komedy „Meine Süße Europäische Heimat” zawierało wiersze: Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Zbigniewa Herberta, Czesława Miłosza, Tadeusza Różewicza, Wisławy Szymborskiej i Józefa Wittlina, przetłumaczone na niemiecki przez Karla Dedeciusa, a w jego nagraniu, obok Komedy, udział wzięli: Roman Dyląg (db), Zbigniew Namysłowski (sax), Tomasz Stańko (tp) i Rune Carlsson (dr) oraz Helmut Lohner, który wiersze czytał.

Zdaniem krytyków, było ono poetycko-muzyczną opowieścią o przyszłości Europy i symbolem jednoczącej siły muzyki ponad podziałami politycznymi. Dzieło to stało się kamieniem milowym w stosunkach polsko-niemieckich, które w tamtym czasie nadal nie były najlepsze.